Regelmatig kwamen in het afgelopen halfjaar gevaarlijke situaties naar voren welke te maken hebben met elektriciteit. Vaak in combinatie met een elektrische schok (elektrocutie gevaar) en/of het vrijkomen van een vlamboog (verbrandingsgevaar) voor de medewerker.
De meldingen en/of incidenten komen bij diverse werkzaamheden naar voren die te maken hebben met werken in de grond. Denk hierbij aan het raken van elektrische grondkabels door collegae van Bodem tijdens het plaatsen van een peilbuis maar ook aan GWW-college welke, zonder dat dit bekend was, een onderspanning staande kabel raken.
Deze toolbox heeft als doelgroep:
- GWW-collegae
- K&L-collegae (Water, gas en warmte)
- Bodemspecialisme
- Wegspecialisme (o.a. Verkeerstechniek en geleiderail)
Voor de collega’s welke geen grondwerkzaamheden en/of Elektrotechnische werkzaamheden uitvoeren is er een andere toolbox die meer op hun werkzaamheden en omgeving is gericht.
Ga met elkaar in gesprek over het volgende:
- Als ik een elektriciteitskabel in de grond aantref, welke niet was verwacht, dan weet ik wat ik moet doen
- Als ik een staander voor geleiderail, of een peilbuis voor bemonstering in de grond plaats dan weet ik altijd zeker
- Als ik een grondpot voor tijdelijke verkeersmaatregelen in de grond aanbreng gebruik ik een geïsoleerd stootijzer of in complexe situaties een kruisgrondpot
Vlamboog
Een vlamboog is het plotseling vrijkomen van energie door een elektrische stroom, veelal door kortsluiting. Bij een vlamboog komt een grote hoeveelheid hitte, licht, geluid, drukgolf en giftige stoffen vrij. Een vlamboog is goed te vergelijken met een (kleine) explosie en kan naast materiële schade ook persoonlijk letsel veroorzaken.
In onderstaand filmpje wordt een voorbeeld getoond van een vlamboog. Het gaat hier vooral over de heftigheid zodat je hier een goed beeld bij hebt.
Bron: infopunt veiligheid (link: https://www.youtube.com/watch?v=hFy3jmdhbfI)
Electrocutie/ Elektrisering
Elektrocutie is een schadelijke elektrische stroomdoorgang door het menselijk of dierlijk lichaam met de dood tot gevolg. Het woord elektrocutie is een samentrekking van elektro en executie. Een schadelijke elektrische stroomdoorgang zonder dodelijke afloop heet elektrisering.
In volgend filmpje wordt een voorbeeld getoond van een kortsluitproef in een verdeelkast. Het gaat hier vooral om te laten zien welke kracht er vrijkomt bij een kortsluiting.
(link: https://youtu.be/h51ZLgVKNKc)
Vier voorbeelden van Heijmans praktijk situaties waarbij de collegae (bijna) is blootgesteld aan elektrocutie en/of een vlamboog gevaar.
In dit voorbeeld is er een grondkabel aangetroffen welke niet was verwacht. De kabel was ook niet vermeld op de Klic-melding.
Tijdens het aantreffen van deze kabel ging men ervan uit dat deze spanningsloos was, immers hij was afgeknipt en er waren koperen aders zichtbaar.
Per ongeluk heeft een medewerker toch de koperen aders geraakt en heeft daarbij een elektrische schok gekregen. Kabel stond nog onder spanning.
Als je een kabel aantreft, zoals in dit voorbeeld, en je ziet niet het begin en eind; ga er dan vanuit dat er nog spanning op kan staan! Stop het werk en overleg met de uitvoerder hoe nu verder te gaan.
Tijdens het plaatsen van een grondpot tbv een tijdelijk verkeersbord is er een Middenspanningskabel (10.000 Volt) geraakt (de kabel lag niet diep genoeg in de grond). Hierbij is een vlamboog ontstaan welke hoofdzakelijk in de grond is gebleven.
Het geluk was dat het gebruikte gereedschap geïsoleerd was; daardoor is de medewerker niet geëlektrocuteerd.
Uitgangspunt is dat de elektriciteitskabels dieper in de grond behoren te liggen (min 60 cm), echter kunnen zich uitzonderingen voordoen (zoals je in dit voorbeeld kunt zien). Het bedrijf welke in de grond roert blijft verantwoordelijk voor de ontstaande schade ondanks dat de kabel minder diep ligt dan verwacht.
Bij complexe kabel- en leidingtracés kan binnenstedelijk ook een kruisgrondpot worden toegepast.
Als voorbereiding op betonwerkzaamheden (getrokken band) zijn er stalen pinnen in de grond aangebracht.
Één stalenpin heeft hierbij een elektrakabel in de grond geraakt en is daarin blijven staan. De medewerker heeft hier niets van gemerkt. Na een storingsmelding uit de buurt is de energieleverancier de storing gaan zoeken en toen kwam men hierbij uit.
Op de stalen pin stond 180 volt. Dit is niet alleen gevaarlijk voor de medewerker; maar denk ook eens aan (huis)dieren en/of spelende kinderen!
De kabel lag slechts op een diepte van slechts 35-40 cm.
Voor deze werkzaamheden wordt in het vervolg houten piketpaaltjes gebruikt. Tevens gaat men een KLIC-melding maken om te kijken of er een kabeltracé aanwezig is.
Bij dit voorbeeld is er een buispaal, voor het plaatsen van een bouwhek, exact langs een elektriciteitskabel in de grond geslagen. Iets meer naar links en er was een heel ander incident ontstaan.
Wees je ervan bewust dat er kabels en leidingen in de grond aanwezig kunnen zijn!
Ook al bevinden jou werkzaamheden niet direct plaats in de bodem, maar eigenlijk meer erboven, wees je er dan van bewust dat als je iets in de grond bevestigd je mogelijk een kabel en/of leiding kunt tegenkomen. Zorg ervoor dat je weet wat je in de grond kunt tegenkomen.
Vraag aan jouw leidinggevende of er een inventarisatie is gedaan over de mogelijk aanwezige kabels en leidingen in de grond.
Zie hiervoor ook de toolbox: Voorkom graafschade
Gebruik geen stalen pinnen of ander geleidend materiaal om een baan af te zetten. Gebruik hiervoor houten piketpalen of een ander niet geleidend materiaal. Mocht er dan toch onverwacht een kabel of leiding in de grond aanwezig zijn dan ben jij als werknemer zoveel mogelijk beschermd.
Maak bij het plaatsen van een grondpot gebruik van een geïsoleerde stootijzer of gebruik een kruisgrondpot (zie afbeelding).
Zie de volgende GO!-Leereffecten voor meer informatie:
- KLIC verplicht aanwezig!
- Zorgvuldig graven: Eis-voorzorgsmaatregel
- Veilig werken in putten en sleuven (Werkvoorbereiding)
- Veilig een kabel verwijderen uit de grond
Scan de volgende code met de app om deze toolbox te bekijken.